Tokofobija podrazumijeva intenzivan strah od porođaja.
Uobičajeno se pojavljuje u žena koje nikada nisu rađale, međutim može se javiti i u žena koje su imale prethodno traumatično iskustvo porođaja.
Što je tokofobija?
Tokofobija (grč. tokos – porođaj, phobos – strah) označava izrazit strah od porođaja.
Može se pojaviti u žena bez iskustva porođaja (primarna tokofobija) ili u žena s prethodnim traumatičnim iskustvom porođaja (sekundarna tokofobija).
Strah od porođaja, u određenoj mjeri, u potpunosti je normalan, osobito u prvorotkinja. Uobičajeno se povezuje sa strahom od novog i nepoznatog, strahom od porođajne boli ili ishoda porođaja (rađanje djeteta s urođenim manama, mrtvorođenje, smrt majke). No, u nekih žena strah od porođaja je toliko intenzivan da ih ometa u svakodnevnom životu i značajno narušava iskustvo trudnoće.
Rizični čimbenici za nastanak tokofobije
Povećanom riziku za tokofobiju osobito su izložene žene koje nisu rađale (nerotkinje, nulipare).
Druge moguće rizične čimbenike za nastanak tokofobije u žena navodimo u nastavku:
- mlađa životna dob
- nizak socioekonomski status
- anksioznost i/ili depresija prije i tijekom trudnoće
- pušenje
- visokorizična trudnoća
- prethodni carski rez
- svjedočenje porođaju u mlađoj životnoj dobi bez objašnjenja
Primarna tokofobija
Primarna tokofobija je intenzivan strah od porođaja koji se obično pojavljuje u žena koje nisu rađale.
Uobičajeno započinje u adolescenciji ili ranoj odrasloj dobi.
- traumatično iskustvo porođaja bliske osobe (majke, sestre, prijateljice)
- prethodno seksualno zlostavljanje
- silovanje
- traumatična iskustva porođaja drugih žena
- životne promjene nakon dolaska djeteta
- nedostatak podrške
- ekonomska nesigurnost
Zbog straha od porođaja žene često ne žele zatrudnjeti, bez obzira na to što žele izgraditi obitelj. Kako bi odgodile ili izbjegle trudnoću, a potom i porođaj, žene nerijetko kombiniraju različite metode kontracepcije. Neke žene se čak odlučuju na sterilizaciju (podvezivanje jajovoda) ili traže isto od svojih partnera.
Odluče li se ipak za trudnoću, kako bi izbjegle prirodni porođaj, žene često inzistiraju na carskom rezu, premda nema medicinske indikacije za isti. U ekstremnim slučajevima, žene zahtijevaju prijevremeni prekid zdrave trudnoće, čak i poodmaklom stupnju trudnoće.
Sekundarna tokofobija
Sekundarna tokofobija je izrazit strah od porođaja koji se uobičajeno pojavljuje u žena koje su imale traumatično iskustvo tijekom prethodne trudnoće ili porođaja.
- traumatični porođaj
- mrtvorođenje
- spontani pobačaj
- prekid trudnoće
Međutim, sekundarna tokofobija može uslijediti i nakon prethodno normalnog porođaja, bez ikakvih medicinskih komplikacija, a povezuje se s percepcijom žene o vlastitom iskustvu porođaja.
Simptomi tokofobije
U nastavku navodimo nekoliko simptoma tokofobije.
- odgađanje trudnoće
- izbjegavanje spolnih odnosa
- pojačan osjećaj straha i anksioznosti pri pomisli na trudnoću i porođaj
- izražena zabrinutost za tijek i ishod trudnoće te porođaja
- poremećaj spavanja
- napadaji panike
- noćne more
- depresija
- zahtijevanje carskog reza
Rizici tokofobije za majku i dijete
Tokofobija, teški strah od trudnoće i porođaja, udružena je s nizom rizika po zdravlje majke i djeteta tijekom trudnoće i nakon porođaja.
Neke od njih pročitajte u nastavku.
Rizici za majku
- nesanica
- depresija u trudnoći
- produljeni porođaj
- instrumentalno dovršenje porođaja
- dovršenje porođaja carskim rezom
- poslijeporođajna depresija
- posttraumatski stresni poremećaj
- strah od drugog poroda, no i narednih
- otežano povezivanje s djetetom
Rizici za dijete
- smanjena privrženost
- smanjena porođajna masa
Kako pobijediti strah od porođaja?
Trudnoća i porođaj često se romantiziraju kao predivno i isključivo pozitivno iskustvo, što u žena koje se suočavaju s različitim komplikacijama ili izazovima može stvoriti osjećaj krivnje i srama. Ženama s tokofobijom je potrebna pomoć i podrška, no često nailaze na osudu i nerazumijevanje okoline.
Premda strah od trudnoće i porođaja može biti preplavljujuć, nije nepremostiv.
U nastavku donosimo nekoliko strategija koje vam mogu pomoći.
1. edukacija
Edukacija o trudnoći i porođaju, iz provjerenih izvora, pomaže u demistificiranju cijelog procesa i ublažavanju osjećaja straha i anksioznosti. Osobito je poželjno pohađanje trudničkih tečajeva, koji su izvrsna prilika za stjecanje znanja i vještina korisnih u psihičkoj i fizičkoj pripremi za izazove trudnoće, porođaj te poslijeporođajno razdoblje.
2. psihoterapija
Kognitivno – bihevioralna terapija (KBT) je znanstveno dokazana metoda psihoterapije koja pomaže identificirati i promijeniti negativne obrasce mišljenja te usvojiti tehnike za savladavanje i lakše nošenje s određenim zdravstvenim i životnim poteškoćama, uključujući panični strah od poroda.
3. tehnike opuštanja (relaksacije)
Tehnike opuštanja poput dubokog disanja ili progresivne mišićne relaksacije mogu pomoći u smanjenju anksioznosti te upravljanju stresom.
4. pozitivna vizualizacija porođaja
Vizualizacija pozitivnog iskustva porođaja može vam pomoći umiriti negativne misli te smanjiti strah od poroda.
Zaključak
Tokofobija je ekstreman, patološki strah od porođaja. Obično je povezan sa strahom od novog i nepoznatog, strahom od porođajne boli, strahom za zdravlje djeteta, ili pak vlastito zdravlje.
Međutim, kroz edukaciju, podršku, razumijevanje i odgovarajuću pripremu moguće je premostiti tokofobiju i ostvariti pozitivno iskustvo trudnoće i porođaja.
Literatura:
1. PubMed. Antenatal fear of childbirth
2. Cleveland Clinic. What is tokophobia?
3. ACOG. Tokophobia
Autor: Monika Babić
Objavljeni tekstualni sadržaj predstavlja intelektualno vlasništvo fizičke osobe – Monika Babić te je kao takav zaštićen zakonom, ili se koristi sukladno odobrenju nositelja autorskih prava.
